Het elektriciteitsnet piept en kraakt. In de media wordt vaak bericht over dat het elektriciteitsnet vol is, wat is er aan de hand en kunnen we er ook iets aan doen?

Zo’n tien jaar geleden was het simpel: een elektriciteitscentrale wekte stroom op en via kabels boven en onder de grond werd de stroom afgeleverd bij je thuis. Dit elektriciteitsnet wordt in stand gehouden door regionale netbeheerders, in Enschede is dat Enexis. De netbeheerder legt kabels aan en zorgt voor het onderhoud. Hun belangrijkste taak is dat iedereen minimaal 99,9% van de tijd de beschikking heeft over stroom.

Sinds de energietransitie op gang is gekomen, is de situatie complexer geworden. In plaats van een centrale opwek krijgt het elektriciteitsnet te maken met allerlei opwekkers op verschillende plekken: zonnepanelen bij mensen thuis, windprojecten op zee en natuurlijk ook de coöperatieve zonnestroomprojecten van onze coöperatie. Die veranderende situatie maakt het lastiger om de balans tussen vraag en aanbod van stroom te behouden. Dat levert uitdagingen op voor het energienetwerk in Nederland.

De energietransitie is nu zo hard op gang gekomen, dat netbeheerders deze nieuwe situatie niet meer kunnen bijbenen. Ze geven aan dat er sprake is van netcongestie: er is niet voldoende capaciteit op de huidige kabels beschikbaar om de elektriciteit te kunnen transporteren. Dit betekent niet dat op elk moment het net ‘vol’ is. Slechts op een paar momenten in het jaar er een risico is dat de capaciteit van de kabels overschreden wordt en kan zorgen voor uitval van het elektriciteitsnet, iets waar niemand natuurlijk op zit te wachten.

Denk bijvoorbeeld als het op een zonnige zondag ook nog eens erg hard waait. Er is weinig afname en waar moet de opwek naar toe? Andersom is er ook een voorbeeld te bedenken: een groot industrieterrein met relatief weinig zonnepanelen op de daken vraagt op een donkere winterdag zonder wind heel veel stroom. Maar deze stroom is in dat gebied nauwelijks beschikbaar. Ook hier is sprake van overbelasting van het net.

Deze problematiek speelt zich nu voornamelijk af nu bij grote opwekprojecten en grote afnemers: een bedrijf dat flink wil uitbreiden kan dat niet, omdat ze geen extra elektriciteitsaansluiting kunnen krijgen. Op de schaal van consumenten is er vooralsnog minder sprake van netcongestie.

Op de site capaciteitskaart.nl is te zien hoe ‘vol’ het elektriciteit is. Enschede bevindt zich in oranje gebied voor zowel de afname van stroom als ook de invoeding van stroom:

Oranje betekent dat er een onderzoek gaande is die bepaalt hoe groot de problemen in het net zijn. Het betekent dat er voorlopig geen grote nieuwe opwekprojecten gerealiseerd kunnen worden. Ook een grote uitbreiding van het bedrijf met een nieuwe aansluiting moet afwachten op de uitkomsten van dit onderzoek.

Als coöperatie hebben we ook volop te maken met de netcongestieproblematiek. De afgelopen jaren hebben we 3 zonneparken en veel grote zonnedaken gerealiseerd. We moeten een aantal nieuwe plannen in de ijskast leggen en wachten de uitkomsten af van het onderzoek. De landelijke brancheorganisatie van energiecoöperaties EnergieSamen is hier ook volop mee bezig en behartigt onze belangen richting de netbeheerders.

Daarnaast kijken we ook naar oplossingen om slim om te gaan met het elektriciteitsnet. Op sommige plekken kunnen nieuwe dikke kabels gelegd worden, maar er zijn ook andere mogelijkheden, die slimmer zijn.

Denk bijvoorbeeld aan de inzet van batterijen. Hiermee kun je de piek in opwek afvlakken en later ’s avonds aan het net invoeden. Ook zijn we bezig met een onderzoek naar Energyhubs. Binnen een bepaald gebied, bijvoorbeeld een bedrijventerrein, worden contractuele afspraken gemaakt tussen opwekkers en afnemers om vraag en aanbod in balans te houden.

Daarnaast is er ook de mogelijkheid om op afroep van de netbeheerder bijvoorbeeld een zonnestroominstallatie uit te schakelen. Als de netbeheerder het vermoeden heeft dat een dag later teveel stroom op het net gezet kan worden, kunnen zij aan invoeders verplichten hun installatie overdag voor een periode van bijvoorbeeld 2 uur rond het middaguur uit te zetten.

Veel van dit soort slimme oplossingen bevinden zich nog in de pilotfase. Her en der in Nederland wordt geëxperimenteerd en moet uitwijzen of de slimme oplossing grootschaliger ingezet kunnen worden. De problemen met het elektriciteitsnet zullen niet plotsklaps opgelost worden, maar we zien wel dat er enorm veel ontwikkelingen zijn die een stap in de goede richting zetten. Hopelijk kunnen wij daar als Enschede Energie ook een mooie bijdrage in hebben!